Theo thông tin mới được Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước cung cấp nhân dịp tổng kết 20 năm thành lập đơn vị (2005 - 2025), sau hai thập kỷ, hệ thống thanh toán tại Việt Nam đã có bước phát triển vượt bậc cả về quy mô lẫn mức độ an toàn, trong đó việc đưa hệ thống thông tin hỗ trợ quản lý, giám sát và phòng ngừa rủi ro gian lận trong hoạt động thanh toán của Ngân hàng Nhà nước (SIMO) vào vận hành năm 2025 được xem là dấu mốc quan trọng trong công tác giám sát và phòng ngừa rủi ro.

Vụ Thanh toán cho biết, đến ngày 11/12/2025, đã có 122 trong tổng số 147 đơn vị kết nối và báo cáo thành công lên hệ thống SIMO. Hệ thống này ghi nhận 592 nghìn bản ghi liên quan đến tài khoản thanh toán và ví điện tử có dấu hiệu nghi ngờ gian lận, lừa đảo hoặc vi phạm pháp luật. Trên cơ sở đó, SIMO đã phát đi cảnh báo đến hàng triệu lượt khách hàng, giúp người sử dụng kịp thời nhận diện rủi ro và chủ động dừng giao dịch. Tổng giá trị các giao dịch được ngăn chặn hoặc hủy bỏ sau cảnh báo lên tới hơn 2.570 tỷ đồng.

SIMO không chỉ đóng vai trò cảnh báo mà còn hỗ trợ các tổ chức tín dụng trong việc ra quyết định ngăn chặn giao dịch ngay lập tức hoặc yêu cầu xác thực, định danh tài khoản trước khi tiếp tục giao dịch trực tuyến. Cơ chế này góp phần giảm thiểu nguy cơ mất tiền, đồng thời tăng cường mức độ an toàn cho tài khoản thanh toán và ví điện tử của khách hàng trong môi trường số.

Kết quả từ SIMO đặt trong bức tranh rộng hơn của sự phát triển hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam cho thấy yêu cầu ngày càng cao về an toàn và giám sát. Sau 20 năm hình thành và phát triển, số lượng giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đã tăng khoảng 500 lần, trong khi giá trị giao dịch tăng hơn 60 lần so với năm 2005. Riêng giai đoạn 2015 - 2025, giao dịch qua Internet tăng khoảng 59 lần về số lượng và 21 lần về giá trị; giao dịch qua điện thoại di động tăng khoảng 280 lần về số lượng và 600 lần về giá trị.

Sự bùng nổ của các phương thức thanh toán mới cũng kéo theo áp lực lớn đối với công tác quản lý rủi ro. Thanh toán qua mã QR, bắt đầu phổ biến từ năm 2018, đến nay đã tăng hơn 700 lần về số lượng và trên 400 lần về giá trị. Cùng với đó, hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử do NAPAS vận hành từ năm 2015, đã trở thành hạ tầng quan trọng cho thanh toán bán lẻ tức thời, thẻ chip nội địa và thanh toán liên thông chuẩn hóa qua mã QR. Trong giai đoạn 2018 - 2025, hệ thống này ghi nhận mức tăng trưởng trung bình hằng năm trên 170% về số lượng và 180% về giá trị giao dịch.

Ở tầng hạ tầng cốt lõi, hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng (IBPS) tiếp tục giữ vai trò “trục xương sống” của nền kinh tế. Được triển khai từ tháng 5/2002 và mở rộng toàn quốc vào cuối năm 2008, IBPS đến nay vận hành liên tục, an toàn và hiệu quả. So với năm 2005, số lượng giao dịch qua IBPS đã tăng 36 lần, còn giá trị giao dịch tăng tới 148 lần. Từ tháng 10/2008, Vụ Thanh toán được giao thêm chức năng giám sát hệ thống IBPS, qua đó góp phần bảo đảm vận hành ổn định và hỗ trợ thực thi chính sách tiền tệ, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Trong bối cảnh quy mô và tốc độ thanh toán số tăng nhanh, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Chiến lược giám sát các hệ thống thanh toán tại Việt Nam, đồng thời ban hành các thông tư quy định và tổ chức thực hiện giám sát đối với các hệ thống thanh toán quan trọng và hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán. Việc đưa SIMO vào vận hành được xem là bước đi cụ thể hóa chiến lược này, nhằm tạo thêm một lớp “lá chắn” trước rủi ro gian lận.